Η Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς καθιερώθηκε το 1999 και διοργανώνεται έκτοτε κάθε χρόνο την τελευταία Κυριακή του Σεπτεμβρίου από τη Διεθνή Ομοσπονδία Καρδιάς, με την υποστήριξη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Έχει στόχο να ευαισθητοποιήσει το παγκόσμιο κοινό για τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τα οποία τείνουν να μετατραπούν σε “πανδημία” για τον πλανήτη, αφού πλέον αγγίζουν και τους πληθυσμούς των αναπτυσσόμενων χωρών.

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα συμπεριλαμβάνουν τις διαταραχές που προσβάλλουν την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία, όπως π.χ. η στεφανιαία νόσος, οι αρρυθμίες κ.α.

Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, η καρδιαγγειακή νόσος είναι η πρωταρχική αιτία θανάτου παγκοσμίως, αντιπροσωπεύοντας άνω του 31,5% των αιτιών ολικής θνησιμότητας.

Οι πιο σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση των καρδιαγγειακών νοσημάτων περιλαμβάνουν:

• Κάπνισμα
• Παχυσαρκία
• Δυσλυπιδαιμίες
• Καθιστική ζωή
• Αρτηριακή υπέρταση
• Σακχαρώδης διαβήτης

Αξίζει να σημειωθεί πως τα άτομα που έχουν κάποιο καρδιαγγειακό νόσημα ή έναν από τους προαναφερθέντες παράγοντες κινδύνου, είναι πιο ευάλωτα στη πανδημική λοίμωξη COVID-19.

Υπάρχει πλέον η δυνατότητα να υπολογισθεί η πιθανότητα ενός ατόμου να εμφανίσει καρδιαγγειακή νόσο με βάση τους παράγοντες κινδύνου που έχει. Η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία προτείνει για τον υπολογισμό του καρδιαγγειακού κινδύνου το HeartScore, το οποίο έχει τροποποιηθεί κατάλληλα για τον ελληνικό πληθυσμό. Στην προκειμένη περίπτωση ο καρδιαγγειακός κίνδυνος υπολογίζεται με βάση το αν ο ασθενής καπνίζει ή όχι, την τιμή της συστολικής του πίεσης και την τιμή της ολικής του χοληστερόλης, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα:

Καρδιαγγειακά νοσήματα & διατροφή

Για την αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών νοσημάτων συστήνεται:

1. Η απώλεια βάρους, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο.
2. Η διακοπή του καπνίσματος.
3. Η τακτική, ιδανικά καθημερινή φυσική δραστηριότητα (περπάτημα, κολύμπι, ποδήλατο, χορός κ.α.). Αρχικά ως στόχος για το περπάτημα τα 4400 έως και 7000 βήματα, και στη συνέχεια μπορούν να ενταχθούν ασκήσεις αερόβιες, αντιστάσεων και ευλυγισίας, πάντοτε εξατομικευμένα και με την κατάλληλη επίβλεψη.
4. Η σωστή φαρμακευτική αγωγή, εφόσον είναι αναγκαία.
5. Η υιοθέτηση υγιών διατροφικών συνηθειών.

Η διατροφή συσχετίζεται με την πιθανότητα ανάπτυξης καρδιαγγειακών νοσημάτων, καθώς μπορεί να επηρεάσει την εμφάνιση, την βαρύτητα και την εξομάλυνση των περισσότερων παραγόντων κινδύνου όπως την παχυσαρκία, τις δυσλιπιδαιμίες, την αρτηριακή υπέρταση και τον σακχαρώδη διαβήτη.

Τα κύρια σημεία που πρέπει κάποιος να προσέξει στην διατροφή του τόσο για την πρόληψη όσο και για την αντιμετώπιση της καρδιοπάθειας, είναι τα εξής:

Να περιορίσει την πρόσληψη:

1. κορεσμένων και τρανς λιπαρών
2. κόκκινου κρέατος (1-2 φορές / εβδομάδα)
3. επεξεργασμένου κρέατος και προϊόντων κρέατος
4. γαλακτοκομικών προϊόντων που παρασκευάζονται με πλήρες γάλα
5. τηγανητών τροφών
6. τροφίμων και ποτών που περιέχουν μεγάλες ποσότητες ζάχαρης

Να αυξήσει την πρόσληψη:

1. φρούτων
2. λαχανικών
3. δημητριακών ολικής αλέσεως
4. πουλερικών
5. ψαριών
6. ξηρών καρπών
7. μονοακόρεστων λιπαρών οξέων (ελαιόλαδο)
8. γαλακτοκομικών προϊόντων χαμηλών λιπαρών

Επιστημονικά στοιχεία αναφέρουν ότι οι διατροφικές συνήθειες που πλησιάζουν το πρότυπο της Μεσογειακής διατροφής συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών νοσημάτων και παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση και άλλων παραγόντων κινδύνου, όπως το υπερβολικό βάρος, η υπέρταση, ο διαβήτης και οι δυσλιπιδαιμίες, ενώ φαίνεται ακόμη και να προλαμβάνουν την εκδήλωση καρδιαγγειακής νόσου.

Μεσογειακή διατροφή

Η Μεσογειακή διατροφή έχει μελετηθεί ευρέως για τις καρδιομεταβολικές της ιδιότητες και τα ευεργετικά αποτελέσματα που προσφέρει γενικότερα στην υγεία.

Τα κύρια οφέλη της μεσογειακής διατροφής έναντι των καρδιαγγειακών νοσημάτων σχετίζονται με τη βελτίωση της αρτηριακής πίεσης, του λιπιδαιμικού προφίλ, του μεταβολισμού της γλυκόζης, των αρρυθμιών και του εντερικού μικροβιώματος.

Αρκετές μελέτες και μετα-αναλύσεις κατέδειξαν ότι τα ευεργετικά αποτελέσματα προέρχονται από τη συνεργιστική επίδραση ποικίλων θρεπτικών συστατικών της Μεσογειακής διατροφής και όχι από ένα μεμονωμένο συστατικό.

Οι κυριότεροι ευεργετικοί διατροφικοί πρεσβευτές της Μεσογειακής διατροφής είναι:

• το ελαιόλαδο και η ελιά, βελτιώνουν σημαντικά την ενδοθηλιακή δυσλειτουργία.
• οι ξηροί καρποί, ειδικά τα φιστίκια και τα καρύδια: μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης CVD και βελτιώνουν το λιπιδαιμικό προφίλ.
• η μέτρια κατανάλωση αλκοολούχων ποτών που έχουν υποστεί ζύμωση, κυρίως κόκκινου κρασιού και μπύρας: έχουν καρδιοπροστατευτική δράση λόγω αντιαιμοπεταλικών, αγγειοδιασταλτικών και αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων.
• οι φυτικές ίνες από φρούτα, λαχανικά, προϊόντα ολικής αλέσεως και όσπρια: μειώνουν τη συγκέντρωση χοληστερόλης και βελτιώνουν την αρτηριακή πίεση.
• τα αντιοξειδωτικά των φρούτων και λαχανικών, όπως ψευδάργυρος (Zn), σελήνιο (Se), Μαγνήσιο (Μg), βιταμίνες C και Ε: έχουν ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση.
• πολλαπλές βιοδραστικές ενώσεις, όπως ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, λυκοπένιο και πολυφαινόλες: μειώνουν τα επίπεδα LDL και βελτιώνουν τους δείκτες φλεγμονής και οξειδωτικού στρες.
• 2-3g φυτικών στερολών ή φυτοστερολών, μειώνουν την LDL κατά περίπου 6-15%.
• το τσάι, βελτιώνει την αρτηριακή λειτουργία και μειώνει τη συγκέντρωση χοληστερόλης.

Πηγές:

• Benjamin et al. Circulation 2017, Heart Disease and Stroke Statistics-2017 Update: A Report from the American Heart Association.
• Casas et al. J. Mol. Sci. 2018, Nutrition and Cardiovascular Health
• European Association of Preventive Cardiology – HeartScore: https://www.heartscore.org/
• Freeman et al. Journal of the American College of Cardiology 2018, A Clinician’s Guide for Trending Cardiovascular Nutrition Controversies, Part II
• World Heart Federation: https://world-heart-federation.org/