Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευµονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι µία από τις πιο συχνές παθήσεις του αναπνευστικού συστήµατος και τρίτη αιτία νοσηρότητας και θνητότητας παγκοσµίως.
Η ΧΑΠ ορίζεται ως µια συχνή νόσος, η οποία µπορεί να προληφθεί και να θεραπευτεί και χαρακτηρίζεται από επίµονα αναπνευστικά συµπτώµατα και περιορισµό της ροής του αέρα, που οφείλεται σε παθολογία των αεραγωγών ή και των κυψελίδων, που προκαλούνται από σηµαντική έκθεση σε βλαπτικά αέρια ή σωµατίδια.
Ο κυριότερος παράγοντας κινδύνου είναι το κάπνισµα, αλλά όχι ο µοναδικός. Οι επαγγελµατικοί ρύποι, η εξωτερική µόλυνση του αέρα, η έκθεση σε καύση βιοµάζας και γενετικές ανωµαλίες αποτελούν επίσης παράγοντες κινδύνου.
Συµπτώµατα
Τα συχνότερα συµπτώµατα της νόσου είναι ο βήχας και η αυξηµένη αποβολή πτυέλων, τα οποία οι καπνιστές θεωρούν φυσιολογικό αποτέλεσµα της καπνιστικής συνήθειας. Η δύσπνοια (λαχάνιασµα) στις συνηθισµένες καθηµερινές συνήθειες είναι κάτι που ενοχλεί περισσότερο τον ασθενή. Επίσης, µπορεί να παρουσιάζει συριγµό κατά την αναπνοή, βάρος στο στήθος και σε προχωρηµένα στάδια της νόσου ανορεξία και µυϊκή αδυναµία.
Η κλινική εξέταση σπάνια είναι διαγνωστική για τη ΧΑΠ, παρά µόνο στα τελευταία στάδια της νόσου.
Για τον λόγο αυτό συµπτώµατα όπως δύσπνοια επίµονη ή επιδεινούµενη µε την άσκηση και τον χρόνο, χρόνιος βήχας ξηρός ή παραγωγικός (παραγωγή πτυέλων), υποτροπιάζουσες λοιµώξεις κατωτέρου αναπνευστικού, οικογενειακό ιστορικό ΧΑΠ, σε συνδυασµό µε την καπνιστική συνήθεια 10-20 πακέτα-έτη (υπολογίζονται ως ο αριθµός 20 τσιγάρων επί τα έτη καπνίσµατος) και την ηλικία άνω των 40 ετών θα πρέπει να τεθεί η υποψία της ΧΑΠ και να γίνει σπιροµέτρηση, η οποία θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση.
Εξετάσεις διάγνωσης
Ο λειτουργικός έλεγχος των πνευµόνων µε σπιροµέτρηση προ και µετά βρογχοδιαστολής είναι η εξέταση που θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση της ΧΑΠ, διαπιστώνοντας την απόφραξη της ροής του αέρα. Όταν ο βίαια εκπνεόµενος όγκος αέρα στο 1ο δευτερόλεπτο (FEV1) είναι κάτω του 80% της προβλεπόµενης τιµής του εξεταζόµενου και ο λόγος FEV1 /FVC <70 (όπου FVC η βίαιη ζωτική χωρητικότητα), τότε επιβεβαιώνεται η διάγνωση της ΧΑΠ.
Η σπιροµέτρηση πρέπει να γίνεται από ειδικό πνευµονολόγο για να είναι αξιόπιστη και να µην οδηγήσει σε υποδιάγνωση ή υπερδιάγνωση της νόσου, αλλά και για να εκτιµήσει τη βαρύτητα και την έκπτωση της πνευµονικής λειτουργίας.
Επιπλέον εξετάσεις για την εκτίµηση ασθενών µε ΧΑΠ είναι:
- Ακτινογραφία θώρακος για τον αποκλεισµό άλλων παθήσεων
- ∆ιάχυση και στατικοί όγκοι για την αξιολόγηση της βαρύτητας
- Παλµική οξυµετρία, αέρια αίµατος για τη χορήγηση µακροχρόνιας οξυγονοθεραπείας σε περίπτωση συνύπαρξης αναπνευστικής ανεπάρκειας
- Ανεπάρκεια α1 αντιθρυψίνης (σε ασθενείς µε ΧΑΠ<45 ετών).
- ∆οκιµασίες άσκησης – δοκιµασία βάδισης 6 λεπτών (6MWT) ή καρδιοαναπνευστική δοκιµασία άσκησης (CPET).
Νοσήµατα που πρέπει να γίνει διαφορική διάγνωση της ΧΑΠ είναι το βρογχικό άσθµα (νεαρότερη ηλικία, ιστορικό αλλεργικής νόσου), οι βρογχεκτασίες και η καρδιακή ανεπάρκεια.
Στα κριτήρια ταξινόµησης των ασθενών σε θεραπευτική αγωγή, εκτός της σπιροµέτρησης, λαµβάνονται υπ’ όψιν το ιστορικό των παροξύνσεων του ασθενούς, η βαθµονόµηση της δύσπνοιας (σύµφωνα µε την τροποποιηµένη κλίµακα MRC, Medical Research Council), καθώς και η βαθµονόµηση των συµπτωµάτων, σύµφωνα µε το τεστ αξιολόγησης CAT (Copd Assessment Test).
H θεραπεία της ΧΑΠ είναι σύνθετη και έχει ως στόχο τη µείωση των συµπτωµάτων, τη βελτίωση της ικανότητας για άσκηση, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, την πρόληψη και θεραπεία των παροξύνσεων, την πρόληψη επιδείνωσης της νόσου και τη µείωση της θνητότητας.
Θεραπεία
Η θεραπεία της νόσου περιλαµβάνει:
- ∆ιακοπή καπνίσµατος σε όλα τα στάδια της νόσου, επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου, γίνεται µε υποκατάστατα νικοτίνης, συµβουλευτική θεραπεία και φάρµακα
- Εµβολιασµό (αντιγριπικός, αντιπνευµονιοκοκκικός), µειώνει τις παροξύνσεις και τις νοσηλείες
- Βρογχοδιασταλτικά, βασική θεραπεία της ΧΑΠ και περιλαµβάνει εισπνεόµενα φάρµακα αντιχολινεργικά και β2 διεγέρτες, που βελτιώνουν τη δύσπνοια και µειώνουν τις παροξύνσεις. Εισπνεόµενα κορτικοστεροειδή σε ασθενείς µε FEV1<60% και συχνές παροξύνσεις
- Αναστολέα της φωσφοδιεστεράσης-4 (ροφλουµιλάστη)
- Πνευµονική αποκατάσταση σε ειδικά προγράµµατα και τακτική σωµατική άσκηση
- Μακροχρόνια οξυγονοθεραπεία σε ασθενείς µε αναπνευστική ανεπάρκεια
- Μη επεµβατικό µηχανικό αερισµό
- Χειρουργικές επιλογές, µε µείωση πνευµονικού όγκου σε ειδικές περιπτώσεις (ασθενείς σταδίου IV).
∆ηµήτρης Μητροµάρας
Πνευµονολόγος
Επιστηµονικός Συνεργάτης
ΒιοΚλινική Αθηνών